Czas na oskołę - brzoza (Betula sp. div.)

1. TAKSONY: brzoza brodawkowata Betula pendula Roth. i brzoza omszona B. pubescens Ehrh., rodzina brzozowate Betulaceae (A5, C3, G5)

 

2. SIEDLISKA WYSTĘPOWANIA: bory sosnowe, bory i lasy mieszane

3. SIEDLISKA Z KTÓRYCH ZBIERANO: lasy mieszane na Ponidziu

4. TOKSYCZNOŚĆ: w liściach występują saponiny (Nowiński 1983); podkorze zawiera betulinol i glikozydy o działaniu ściągającym, przeczyszczającym i przeciwgorączkowym (Couplan 1998)5. 

5. ZBIERANE ORGANY JADALNE: sok z pnia; drzewa z tego rodzaju dają nieco mniej soku niż z drzewa z rodzaju klon Acer (porównując rośliny o podobnej pierśnicy); wartościowym pokarmem głodowym mogło być także podkorze brzóz Betula spp.; można je zbierać wiosną, przez dość krótki okres; w przeciwieństwie do podkorza zebranego z drzew iglastych, podkorze z Betula nie jest bardzo włókniste i nie musi być krojone przed spożyciem; można je zwyczajnie pogryźć; wykonano także zbiory pyłku Betula pendula; by zebrać pyłek ścinano nożyczkami szczyty pędów z kotkami; wynik był bardzo niewielki (najwyżej 18 gramów pyłku/ na godzinę zbioru); na gałązkach Betula pendula jest znacznie mniej kotek niż u leszczyny Corylus avellana czy olszy czarnej Alnus glutinosa; być może zbiór byłby nieco lepszy gdyby zrywano całe, większe gałązki 

6. SPECYFIKA POZYSKANIA I OBRÓBKI WSTĘPNEJ: sok można bez trudu zbierać na przedwiośniu; wystarczy nawiercić lub naciąć pień lub odciąć gałązkę (lub gałąź); wiercić należy po południowej stronie drzewa; u drzew o pierśnicy powyżej 40 cm można wiercić dwie dziury; otwór należy wiercić pod niewielkim kontem do góry; nacinając pień należy najpierw wydrążyć otwór o głębokości 8 milimetrów, potem zrobić nacięcie w kształcie litery V zaczynając od wydrążonego otworu, a do otworu wcisnąć kawałek patyka; sok będzie spływał po tym patyku do naczynia podstawionego poniżej (Elpel 1999); potem trzeba go zagęścić do syropu; w tym celu wymraża się sok i wygotowuje się go (wrzucając do niego rozgrzane do czerwoności kamienie); można też włożyć do wywierconego otworu rurkę np. z gałązki bzu czarnego lub, współcześnie, plastikową; sok płynie przez około 3-3,5 tygodnia; na początku i na końcu tego okresu wypływa go mniej ale podczas optimum z każdego wywierconego otworu można zebrać ponad 5 litrów na dobę; zbiór rozpoczyna się zwykle w drugim tygodniu marca; zbiór podkorza jest dość wydajny, a obróbka najkrótsza spośród wszystkich drzew dostarczających podkorza (spośród tych które testowano), bo podkorza Betula nie trzeba kroić; Podkorze nadaje się do zbioru w kwietniu i na początku maja, kiedy podkorze łatwo odchodzi od drewna; zbierając podkorze można zostawić pas kory łączący górę z dołem, dzięki czemu drzewo przeżyje; pyłek należy oddzielić od zanieczyszczeń na sicie; można z niego piec placuszki, najlepiej z dodatkiem jakieś mąki (np. z pałek Typha spp); nie należy smażyć na oleju placuszków z samego pyłku bo pod wpływem tłuszczu rozpływają się;trzeba dodać coś co zlepi ziarna pyłku (jaja, nasiona babek, korzenie ślazów czy trochę maki pszennej)

7. SPECYFIKA DALSZEJ OBRÓBKI: nie jest wymagana

8. OBRÓBKA TERMICZNA: sok można pić na surowo; podkorze na pewno będzie lepiej przyswajalne po ugotowaniu (najlepiej długim, w dole ziemnym); pyłek należy poddać obróbce termicznej, co zwiększa przyswajalność zawartych w nim nutrientów

9. WARTOŚĆ ORGANOLEPTYCZNA: sok i syrop są bardzo smaczne; często sok przypomina wodę mineralną; jest ledwo słodkawy; czasem jednak świeży sok jest lekko mętnawy i wyraźnie słodkawy; to zależy od drzewa; podkorze nie jest bardzo apetyczne; jest twarde i mierne w smaku, ale w razie potrzeby mogło ratować od głodu; placuszki z pyłku są bardzo smaczne

10. KALORYCZNOŚĆ: w soku występuje około 1% cukru (według innych źródeł: Łuczaj 2011– 0,5-0,8% glukozy i fruktozy; Maurizio 1926 – 2% cukru); pyłek obfituje w białko, tłuszcze i węglowodany; jest wysokokaloryczny; podkorze jest zasobne w węglowodany; zaskakujące, ale podkorze jest dość kaloryczne, zawiera dużo skrobi; zebrane o odpowiedniej porze podkorze i spreparowane jest bardzo odżywcze; jako przykład można podać podkorze choiny Tsuga heterophylla, które ma 103 kcal/100 g (mniej więcej tyle co ziemniaki), a jego jednodniowa porcja R wynosi nie całe 3 kg; podkorze drzew (ang. „inner bark” - warstwa między korą a drewnem, którą tworzy floem i kambium. ) było wartościowym i smacznym pokarmem, cenionym szczególnie przez ludy północy, w których diecie dominuje mięso;

11. WYKORZYSTANIE POKARMOWE OBECNE LUB W PRZESZŁOŚCI (ZACHOWANE DANE): jeszcze przed połową XX w. zbierano sok z naszych brzóz w całej Polsce; pito go na świeżo lub zagęszczano do postaci syropu; podkorze było pokarmem głodowym jeszcze w początkach XX w.; suszono je, mielono i dodawano do chleba (Łuczaj, Szymański 2007); z kwaszonych pąków liściowych brzóz robiono na Kurpiach zupę; podobną zupę robiono z pączków lip Tilia spp. i klonów Acer spp.; Kurpie gotowali także, jadany z kaszą, barszcz z kwaszonego soku brzozy, a miazgę drzewną, zeskrobaną z wewnętrznej części podkorza, wykorzystywali jak masło do gotowania i smażenia (Chętnik 1936); sok z brzóz zbiera się pospolicie na Ukrainie, Białorusi czy w Rosji; jest tam on częstym przedmiotem handlu (Łuczaj 2011); w Laponii i na Syberii podkorze brzozy brodawkowatej B. pendula rozcierano na mąkę i jadano z kawiorem (Couplan 1989); z soku naszych brzóz fermentowanego z rodzynkami i cukrem  można otrzymać napój podobny do wina; można też dodawać drożdży; chcąc zaoszczędzić na słodzie można go wykorzystywać do wyrobu piwa; można też z niego otrzymać dobry ocet (Kluk 1805-1811); sok dawniej w Polsce przechowywano w beczkach, jak wino (Maurizio 1926), podobnie jak na Ukrainie (Łuczaj 2011)

12. OCENA PRZYDATNOŚCI GATUNKU NA POKARM PODSTAWOWY: chyba najważniejsze (z powodu swego rozpowszechnienia) drzewo dostarczające soku i syropu; podkorze mogło być bardzo ważnym pokarmem głodowym (mimo, że niesmaczne); jako źródło pyłku prawdopodobnie bez znaczenia. Ranking: sok A5, podkorze C3, pyłek G5 (objaśnienia - patrz post „Legenda”)

13. CZAS ZBIORU I OBRÓBKI PORCJI „P” I „R”: 

podkorze: porcja P - 53' porcja R - 1h 07' 

Porcji P i R, jak i czasu zbioru 1 kg surowców nie obliczono dla soków drzew, których można zebrać dowolną ilość, nacinając lub nawiercając odpowiednią liczbę drzew; obróbka polega jedynie na odparowaniu i wymrożeniu otrzymanego soku (czego nie wlicza się do obróbki wstępnej); z naszych eksperymentów wynika, że 1 l syropu (65%) można otrzymać ze średniego dziennego zbioru z 26 brzóz brodawkowatych o pierśnicy 58 cm i z 91 brzóz o pierśnicy 30 cm; dowodzi to, że warto zbierać sok tylko z grubych drzew; brzoza ma tylko około jednego procenta cukru w soku; stąd na 1 l syropu potrzeba więcej brzóz niż jaworów; sok z brzóz wypływa średnio przez 23-25 dni, stąd z określonej liczby drzew o określonej pierśnicy można zebrać w sezonie odpowiednio 25 i 23 l syropu. 

14. GATUNKI SPOKREWNIONE: Indianie pili sok brzóz B. alleghaniensis i B. papyrifera; Indianie Cree parzyli z kory korzeni brzozy papierowej B. papyrifera herbatę i jedli podkorze tego gatunku; tą ostatnią jedli także Montagnais; Odżibwa i inne plemiona wykorzystywali tą korę do pakowania produktów spożywczych, co chroniło od ich zepsucia; zwykle robiono z niej koszyki; z gałązek brzozy cukrowej B. lenta Irokezi robili napój (Moerman 2002); podkorze B. lenta i brzozy żółtej B. lutea zawiera acetylosalicylan metylu, o specyficznym smaku; dzięki temu aromatowi, przypominającemu zapach liści i owoców starzęśli rozesłanej Gaultheria procumbens, czy ziela korzeniówki pospolitej Monotropa hypopitys; olejek destylowany z tych podkorzy wykorzystuje się do nadawania smaku pastom do zębów, lekom i gumom do żucia; duże ilości tej substancji są szkodliwe, ale z podkorza, gałązek i liści tych gatunków brzóz parzono herbatę o właściwościach moczopędnych i przeciwko robaczych; w Ameryce Północnej parzono także herbatę z pachnących liści brzozy B. glandulosa; młode liście różnych Betula spp. mogą być dodatkiem do sałatek; z soku różnych gatunków wyrabia się syrop, nisko alkoholowe napoje (czasem z dodatkiem miodu) lub ocet, lub pije się go w stanie świeżym; w Skandynawii trociny z drewna brzów Betula spp.. dodawano w czasie głodu do mąki na chleb (Couplan 1989) 

15. UWAGI: liście naszych brzóz zawierają saponiny, więc być może wykorzystywano je do trucia ryb; popiół brzozowy daje "ług" najostrzejszy wykorzystywany do odgoryczania np. żołedzi czy bogatych w garbniki jadalnych kłączy - np. bodziszka łąkowego, piąciornika kurzego ziela czy wiązówki błotnej (Kluk 1805-1811).

 

 

Lipa drobnolistna (Tilia cordata) - surowiec na zimową czekoladę

 

1. TAKSON: lipa drobnolistna Tilia cordata Miller - rodzina lipowate Tiliaceae (D5, A5)

 

Zimowa czekolada z orzeszków lipy i szyszkojagód jałowca (przepis poniżej)

2. SIEDLISKA WYSTĘPOWANIA:  lasy mieszane

3. SIEDLISKA Z KTÓRYCH ZBIERANO: skraje lasów na Ponidziu

4. TOKSYCZNOŚĆ: roślina nieszkodliwa

5. ZBIERANE ORGANY JADALNE:  młode liście i dojrzałe orzeszki

6. SPECYFIKA POZYSKANIA I OBRÓBKI WSTĘPNEJ: zbiór młodych liści jest średnio wydajny (23'/kg); owoce zbierano rękami i wtedy okazały się one dość wydajne (D w rankingu); przy wykorzystaniu lepszej metody zbioru – obijania orzeszków kijem i młócenia w worku by oddzielić owoce od szypułek - okazały się pierwszorzędnym pokarmem (A w rankingu)

7. SPECYFIKA DALSZEJ OBRÓBKI: nie wymagana

8. OBRÓBKA TERMICZNA:  zarówno liście jak i orzeszki można jeść na surowo

9. WARTOŚĆ ORGANOLEPTYCZNA: liście są śluzowate i dość twarde, ale smaczne; orzeszki są również smaczne i mają cienkie skorupki nie utrudniające bardzo jedzenia; można je także zmiażdżyć lub rozetrzeć na smaczną jednolitą masę

10. KALORYCZNOŚĆ: liście są nisko, a orzeszki wysokokaloryczne; te ostatnie mają 5220 kcal/kg

11. WYKORZYSTANIE POKARMOWE OBECNE LUB W PRZESZŁOŚCI (ZACHOWANE DANE): w Polsce powszechnie pito dawniej herbatę z kwiatostanów lip Tilia spp.; poza tym zbierano także czasem na pokarm liście lub zbierano sok z pnia (PFAF); w XVIII w. francuski chemik Missa odkrył, że z niedojrzałych owoców lipy z dodatkiem jej kwiatów można sporządzić produkt o smaku czekolady; była ona nawet produkowana na skalę przemysłową w Prusach, ale zaniechano produkcji, bo czekolada dość szybko się psuła; poza tym można też robić czekoladopodobny nugat z dojrzałych, zebranych zimą owoców (obserwacja własna);  z orzeszków można także otrzymać substytut kawy (Hedrick 1919; Couplan 1989); Kluk (1805-1811) podaje, że z owoców lipy można otrzymać olej podobny jakościowo do oliwy z oliwek oraz kawę i czekoladę; według Moermana (2002) młode pędy i pąki liściowe tegoż gatunku jedli tylko Indianie Chippewa; z liści i kwiatów lip Tilia spp. robiono w Europie i Ameryce północnej herbatę, a z soku – cukier (Hedrick 1919); podczas I wojny światowej polecano wytłaczać z owoców lipy drobnolistnej T. cordata, szerokolistnej T. platyphyllos i amerykańskiej T. americana olej jadalny; T. cordata była prawdopodobnie źródłem jadalnego oleju już w neolicie (Maurizio 1926)

12. OCENA PRZYDATNOŚCI GATUNKU NA POKARM PODSTAWOWY: liście były tylko sezonową przyprawą (nie nadają się do kwaszenia); owoce (szczególnie jeśli strząsane na płachtę, a nie zbierane ręcznie) mogły być wartościowym pokarmem (nawet podstawowym) często dostępnym przez całą zimę (lub przynajmniej jej część), nawet podczas mrozów, kiedy niewiele jest innego pokarmu; odżywczy i smaczny, wydajny;

13. CZAS ZBIORU I OBRÓBKI PORCJI „P” I „R”:

Młode liście – 23'/1kg

Orzeszki - 1h 11' - porcja P i 1h 30' porcja R

14. GATUNKI SPOKREWNIONE:  w Azji, a także w mniejszym stopniu w Ameryce Północnej, jadano jeszcze kilka gatunkówlip Tilia spp; głównie parzono z nich herbatę lub jedzono liście, a rzadziej także owoce (PFAF); dla przykładu Indianie jedli podkorze, sok oraz liście lipy amerykańskiej T. americana (Couplan 1989); liście lipy srebrzystej T. tomentosa bywały używane jako dodatek fałszerski do suszonego majeranku Origanum majorana (Facciola 1990)

15. UWAGI: na pokarm najbardziej nadaje się lipa drobnolistna; inne gatunki mają zwykle kutnerowate („włochate”) orzeszki, które mają grube ścianki; poniżej nasz autorski przepis na zimową czekoladę czekoladę, którą wytwarza się niemal wyłącznie z owoców lipy i szyszkojagód jałowca (bez dodatku cukru czy kakao!); UWAGA: trzeba ściśle trzymać się przepisu, gdyż źle spreparowany jałowiec może zaszkodzić

Zimowa czekolada z lipy i jałowca

SKŁADNIKI: dojrzałe owoce lipy, szyszkojagody jałowca, odrobina wody i masła.

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:

Szyszkojagody zmiażdż lekko zawinięte w ścierkę, następnie zalej ciepłą wodą (około 40 stopni C) w proporcji 1kg szyszkojagód na 3 litry wody. Mieszaj wszystko około 15 minut, odcedź. Jałowiec wyrzuć, a odcedzoną wodą zalej jeszcze 2 razy po kilogramie jałowca, także mieszając 15 minut za każdym razem. Potem wodę tą odparuj w łaźni wodnej do konsystencji gęstego syropu. Owoce lipy zmiel w młynku do kawy lub rozetrzyj na grubą mąkę na żarnach nieckowatych (jest to prosty przyrząd - wgłębienie w kamieniu lub pniaku i tłuczek z mniejszego kamienia). Do bardzo gęstego syropu z jałowca dodaj zmieloną lipę i zagotuj. Gorącą masę rozlej na płaski półmisek wysmarowany masłem i pozostaw do ostygnięcia i stężenia. Gotowy nugat pokrój w kostkę i podawaj. Taką potrawę można zrobić zimą niemal wyłącznie z surowców zebranych w lesie.

 

Czyściec błotny (Stachys palustris) - odmiana typowa (var. vulagaris) i polna (var. segetum)

1. TAKSON: Czyściec błotny Stachys palustris 1L., rodzina: Jasnotowate Lamiaceae (A5)

 

 

Odmiana typowa (var. vulgaris) - rodzima dla Polski, występuję w mokrych ziołoroślach i szuwarach, na stanowiskach naturalnych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Odmiana polna (var. segetum) - prawdopodobnie zawleczona do Polski w prehistorii, dawniej (pół-) uprawiana

2. SIEDLISKA WYSTĘPOWANIA:  ziołorośla (nie koszone)

3. SIEDLISKA Z KTÓRYCH ZBIERANO: ziołorośla i szuwary na Ponidziu

4. TOKSYCZNOŚĆ: roślina nieszkodliwa

5. ZBIERANE ORGANY JADALNE: bulwy, tworzone jesienią; jadalne są także młode pędy i owoce suche tego gatunku, ale ich nie testowano w niniejszej pracy

6. SPECYFIKA POZYSKANIA I OBRÓBKI WSTĘPNEJ: zbiór dość wydajny, dość szybki; nie jest on bardzo trudny, bo rośliny rosną w pulchnej, wilgotnej ziemi; obróbka – tylko mycie

7. SPECYFIKA DALSZEJ OBRÓBKI: nie potrzebna

8. OBRÓBKA TERMICZNA: nie jest konieczna, ale bulwy smaczniejsze są po np. usmażeniu niż na surowo

9. WARTOŚĆ ORGANOLEPTYCZNA: smażone bulwy są bardzo smaczne; przypominają w smaku frytki z ziemniaków; gdy się je ugotuje bardziej czuć lekką, ale wyraźną goryczkę

10. KALORYCZNOŚĆ:  bulwy czyścca błotnego S. palustris są zapewne wysoko kaloryczne; pokrewny czyściec japoński S. affinis zawiera w bulwach wielocukier stachiozę, która nie jest w pełni przyswajalna przez organizm ludzki – zatem bulwy S. palustris, które mogą mieć podobny skład, są raczej dietetyczne

11. WYKORZYSTANIE POKARMOWE OBECNE LUB W PRZESZŁOŚCI (ZACHOWANE DANE):  Hedrick (1919) podaje, że bulwy tego gatunku były jadane podczas głodu, gotowane lub suszone; Moerman (2002) nic nie pisze o jedzeniu przez Indian tych bulw; wspomina jedynie, że Indianie Gosiute jedli „nasiona” tego gatunku; bulwy S. palustris, wraz z wieloma innymi roślinami, były polecane jako pokarm zastępczy podczas I wojny światowej (Maurizio 1926); miały być one przyrządzane jak szparagi; Łuczaj i in. (2011) podają że był on pokarmem głodowym w płd. i płd-wsch. Polsce do aż do przełomu XIX i XX wieku, a potem tylko przekąską do 1970 roku; najczęściej mielono bulwy i dodawano do zup lub chleba; w XVIII i XIX wieku był jadany w Szwecji i Wielkiej Brytanii

12. OCENA PRZYDATNOŚCI GATUNKU NA POKARM PODSTAWOWY: wartościowy pokarm podstawowy

13. CZAS ZBIORU I OBRÓBKI PORCJI „P” I „R”:  

- odmiana typowa - Stachys palustris L. var. vulgaris - czas zbioru 1 kg bulw - około 1 h 23’ pracy (5A)

- odmiana polna - Stachys palustris L. var. segetum - czas zbioru 1 kg bulw - około 43’pracy (5A)

14. GATUNKI SPOKREWNIONE:  najwartościowszym gatunkiem z rodzaju czyściec - Stachys jest S. affinis (syns.: S. sieboldii, S. tuberifera) - cz. japoński, gatunek uprawiany w Chinach i Japonii, rzadziej w innych częściach świata; gatunek rodzimy w północnych Chinach; jadany jest surowy lub po obróbce temicznej (Hu 2005); w podobny sposób wykorzystywane są bulwy S. adulterina, gatunku rodzimego w zachodnim Hubei i przylegającym obszarze Syczuanu (Hu 2005), oraz S. geobomycis; jadalne są także liście S. baicalensis (Kunkel 1984) oraz bulwy i liście północnoamerykańskiego S. hyssopifolia (Tanaka 1976; Kunkel 1984); z liści i szczytów pędów S. officinalis (syn. Betonica o.) wyrabiano smaczną namiastkę herbaty (Facciola 1990); czyściec florydzki - S. floridiana, z południa USA, jest czasem zbierany dla jadalnych bulw i bardzo rzadko uprawiany. 

 

Czyściec błotny w czasie kwitnienia (bulwy tworzą się dopiero jesienią, kiedy część nadziemna zamiera)

Bulwy odmiany typowej

Bulwy odmiany polnej

Tutaj jest link do artykułu o różnicach morfologicznych organów podziemnych obu odmian czyścca błotnego (które były niezauważane wcześniej): 

http://maxbot.botany.pl/cgi-bin/pubs/data/article_pdf?id=4209

 

 

 

Płucnica islandzka (Cetraria islandica) - smaczny i bezpieczny porost jadalny

1. TAKSON: Płucnica islandzka - Cetraria islandica (L.) Ach., Parmeliaceae (A5)

2. SIEDLISKA WYSTĘPOWANIA: bory sosnowe

3. SIEDLISKA Z KTÓRYCH ZBIERANO: suche bory sosnowe na Ponidziu (tzw. bory chrobotkowe)

4. TOKSYCZNOŚĆ: porost ten zawiera gorycz, która jest szkodliwa i trzeba ją usunąć

5. ZBIERANE ORGANY JADALNE: plecha

6. SPECYFIKA POZYSKANIA I OBRÓBKI WSTĘPNEJ: zbiór jest bardzo łatwy i wydajny; najwięcej czasu zajmuje czyszczenie plech z igieł i liści;  w sumie można uzyskać ponad 1 kg suchej plechy po godzinie zbioru wraz z czyszczeniem.

7. SPECYFIKA DALSZEJ OBRÓBKI: zebrane plechy trzeba moczyć w ługu przez dobę, a potem w świeżej zmienianej wodzie lub w wodzie płynącej, przez kolejną dobę; potem plechę można ugotować

8. OBRÓBKA TERMICZNA: konieczna (1 h); można gotować na parze w dole ziemnym

9. WARTOŚĆ ORGANOLEPTYCZNA: odgoryczone, gotowane plechy mają przyjemny, specyficzny smak, są galaretowate i bardzo smaczne

10. KALORYCZNOŚĆ: wysokokaloryczna; zawiera do 44% skrobi porostowej (licheniny) i 3% cukru (Wierzilin 1959)

11. WYKORZYSTANIE POKARMOWE OBECNE LUB W PRZESZŁOŚCI (ZACHOWANE DANE): w Szwecji robi się ze skrobi porostowej cukier i alkohol (Wierzilin 1959); porost jadany na całej północy; na Islandii to do dziś pokarm ludzi; także w Ameryce Północnej jadało się ten porost; w Niemczech polecano go do jedzenia podczas I wojny światowej (Maurizio 1926); porost jadany także w Laponii; po wypłukaniu goryczy dodaje się go do maki na chleb lub gotuje się z mlekiem (Hedrick 1919); porost na Północy stosowany jako dodatek do chleba oraz w przemyśle cukierniczym (Podbielkowski 1964)

12. OCENA PRZYDATNOŚCI GATUNKU NA POKARM PODSTAWOWY: jeden z najważniejszych pokarmów podstawowych; dostępny przez cały rok; odżywczy i smaczny, wydajny;

13. CZAS ZBIORU I OBRÓBKI PORCJI „P” I „R”: dokładana kaloryczność nie jest znana ale prawdopodobnie czas zbioru i obróbki obu porcji to około – „P” – 1,5h, „R” – 2h (szczegóły – patrz post „Legenda”);

14. GATUNKI SPOKREWNIONE: Cetraria crispa jest użytkowana tak samo jak C. islandica (Podbielkowski 1964); jak pisały Kuhnlein i Turner (1991) Eskimosi z Alaski przyprawiali zupy plechami C. crispa i C. cucullata.

15. UWAGI: porost ten to także wartościowy lek, dostępny także u nas w sklepach zielarskich; jest on sprowadzany z za granicy, gdyż w Polsce płucnica jest pod ochroną prawną; ja do jej przetestowania uzyskałem odpowiednie zgody; mimo, że jej zbiór jest u nas zakazany, można jednak kupić sucha plechę i robić z niej smaczne potrawy.

To bardzo piękny porost ...

... i bardzo smaczny - wymaga jednak dość skomplikowanej obróbki. Najpierw trzeba plech oczyścić z igieł i gałązek oraz liści i wymoczyć przez noc w mocnym roztworze sody oczyszczonej, lub przesianego popiołu z drewna liściastego (im więcej sody lub popiołu tym lepiej; popiół jest słabszy w działaniu od sody)

Potem trzeba porost zawinąć w moskitierę i wrzucić na drugą noc do płynącej wody (rzeka, strumień), lub gotować, zmieniając kilkukrotnie wodę

Wymoczone w rzece plechy

Porost musi być jeszcze ugotowany (około 1h). Jeśli moczył się w rzece, nie trzeba już zmieniać mu wody. Jeśli nie suma czasu gotowania (wrzenia wody) pomiędzy zmianami wody powinna wynosić około 1h. Porost ten po takiej obróbce całkiem traci gorycz i posiada bardzo przyjemny smak. Doskonale komponuje się z miodem i owocami, jako odżywczy, pożywny i zdrowy deser. Może również stanowić pokarm podstawowy. Jest bowiem wysokokaloryczny i zupełnie nieszkodliwy po preparacji.

Płucnica islandzka często występuje razem z chrobotkami (niektóre z nich są również jadalne, jak np. chrobotek reniferowy, ale ze względu na możliwość pomyłki z pokrewnymi gatunkami, które są toksyczne i trudniejsze do spreparowania na pokarm, chrobotki są mniej warte polecenia dla początkujących zbieraczy)

Płucnica rośnie często w dużych grupach...

... jednak czasem trudno ją wypatrzeć wśród igliwia

Jedno ze stanowisk płucnicy islandzkiej i chrobotka reniferowego na Ponidziu

Porost ten występuje zwykle na piaszczystym podłożu w suchych borach sosnowych i, przynajmniej u nas, nie porasta wielkich powierzchni, a rośnie w niewielkich odseparowanych od siebie płatach. Na Podlasiu jest częstszy i tworzy większe skupiska.